Spis Treści
1961 – ustawa o dozorze technicznym
Momentem przełomowym w powojennej historii dozoru technicznego była ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o dozorze technicznym, która porządkowała wiele spraw dotychczas niedookreślonych albo uporządkowanych częściowo. Ustanawiała dozór nad kotłami parowymi i wodnymi, stałymi i przenośnymi zbiornikami ciśnieniowymi, wytwornicami acetylenowymi i dźwignicami. Jednocześnie dawała Radzie Ministrów możliwość, by w drodze rozporządzenia włączyć pod dozór techniczny inne niż wymienione w ustawie urządzenia techniczne.
Co istotne, to choć wraz z wejściem w życie tej ustawy traciła moc ustawa z dnia 31 maja 1921 r. o nadzorze nad kotłami parowemi, podział na dozór techniczny i specjalistyczne jednostki dozoru technicznego na kolei i w żegludze morskiej, wprowadzony tamtą pierwszą ustawą dozorową, został utrzymany. Mówił o tym art. 4 ustęp 1 ustawy: Organami dozoru technicznego są: Urząd Dozoru Technicznego, podległe mu jednostki terenowe oraz inne organy określone przez Radę Ministrów, a także ust. 3 tego artykułu: Rada Ministrów określi szczegółowo w drodze rozporządzenia organy dozoru technicznego, ich organizację, podporządkowanie oraz zakres działania przy zapewnieniu tym organom niezależności ich decyzji w sprawach objętych dozorem technicznym.
W ustawie zapisano, że przepisy o eksploatacji kotłów parowozowych i kotłów ustawionych w wagonach kolejowych, jak również przepisy o wykonywaniu dozoru technicznego nad tymi urządzeniami technicznymi, z wyjątkiem dźwigów, które są eksploatowane przez PKP lub podległe Ministrowi Komunikacji przedsiębiorstwa będące zapleczem technicznym dla kolei lub przedsiębiorstwa robót kolejowych, wydaje Minister Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Górnictwa i Energetyki. Analogicznie: przepisy o budowie i eksploatacji dźwignic portowych, urządzeń technicznych na morskich jednostkach pływających, urządzeń technicznych z wyjątkiem kotłów parowych i wodnych na statkach rzecznych oraz przepisy o wykonywaniu dozoru technicznego nad tymi urządzeniami wydaje Minister Żeglugi w porozumieniu z Ministrem Górnictwa i Energetyki.
Ustawa z 1961 r. precyzowała, co obejmuje dozór techniczny: przeprowadzanie i rejestrację odbioru technicznego urządzeń technicznych przed ich dopuszczeniem do ruchu oraz dopuszczanie urządzeń technicznych do ruchu, wykonywanie okresowych i nadzwyczajnych badań urządzeń technicznych, wstrzymywanie ruchu urządzeń technicznych w przypadku nieprzestrzegania przepisów lub zagrożenia bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego, sprawdzanie kwalifikacji osób obsługujących urządzenia techniczne, udzielanie zezwoleń na dokonywanie spawania urządzeń technicznych, nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przepisów ustawy przez użytkowników urządzeń technicznych. W zależności od rodzaju urządzeń technicznych dozór techniczny mógł być stały, tj. obejmujący wszystkie wymienione wcześniej czynności, lub ograniczony do niektórych czynności wyżej wymienionych.
Ustawa określała również formy i zakres dozoru, a także nakładała obowiązki na użytkowników urządzeń technicznych: uzyskania decyzji o dopuszczeniu urządzeń technicznych do ruchu, uzyskania zgody organu dozoru technicznego na przeróbki urządzeń technicznych, zawiadamiania właściwych organów dozoru technicznego o awariach, nieszczęśliwych wypadkach oraz niebezpiecznych uszkodzeniach urządzenia technicznego.
Spod działania ustawy zostały wyłączone urządzenia techniczne mające znaczenie dla obronności kraju, nad którymi prowadzone są prace naukowo-badawcze w zakresie ich konstrukcji i sposobu ich wykonania oraz w zakładach górniczych (w tych ostatnich wyjątkiem były kotły i zbiorniki ciśnieniowe).
