Spis Treści
1921 – początek kolejowego dozoru technicznego
Początek kształtowania się dozoru technicznego w Polsce wyznacza ustawa z dnia 31 maja 1921 r. o nadzorze nad kotłami parowemi (Dz.U. 1921, nr 50, poz. 303). Ta pierwsza polska ustawa o dozorze technicznym zniosła różniące się między sobą przepisy dotyczące dozoru technicznego wydane przez państwa zaborcze, była też podstawą powstania kolejowego dozoru technicznego, a także morskiego dozoru technicznego oraz wojskowego dozoru technicznego.
W myśl tego aktu prawnego wszystkie przepisy o budowie i ustawianiu kotłów parowych, a także nadzorze nad nimi wydawał Minister Przemysłu i Handlu, jednakże nie dotyczyło to przepisów o kotłach parowozowych i parostatkowych oraz kotłach ustawianych w wagonach kolejowych i na statkach. Te ostatnie ustanawiali: Minister Kolei Żelaznych – przepisy o kotłach parowozowych i wagonowych, Minister Spraw Wojskowych – przepisy o kotłach na statkach wojennych morskich i śródziemnych, Minister Przemysłu i Handlu zaś – przepisy o kotłach na statkach żeglugi śródziemnej zarówno rządowych, jak handlowych oraz na statkach handlowych i morskich.
W ustawie określono sposób finansowania dozoru: właściciele kotłów zobowiązani są uiszczać opłatę, której wysokość i porządek pobierania ustala Minister Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Skarbu. Notabene, pierwsze rozporządzenie, które wydano do ustawy o nadzorze nad kotłami parowemi, dotyczyło właśnie opłat: było to rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu w porozumieniu z Ministrem Skarbu i Ministrem b. Dzielnicy Pruskiej z dnia 4 października 1921 r. w sprawie opłat za rewizje kotłów parowych wykonywane na podstawie zlecenia władz przez stowarzyszenie dozoru kotłów w Poznaniu (Dz.U. 1921, nr 84, poz. 601). Wprowadzono jednorazowe opłaty za badania: kotłów nowych i używanych przed wydaniem nowego pozwolenia na użytkowanie, opłaty jednorazowe za nadzwyczajne rewizje i badania dokonywane po naprawie, po ponaddwuletniej bezczynności kotła, robione powtórnie wobec poprzedniego niezadowalającego stanu kotła itp. Przede wszystkim jednak wprowadzono roczną opłatę za dozór kotła. Co ciekawe, taki sposób finansowania dozoru technicznego zniesiono dopiero w 2014 r. – wówczas to wprowadzono opłatę za konkretne badanie danego urządzenia.
Od samego początku więc w polskim prawodawstwie wprowadzono rozróżnienie na urządzenia techniczne pozostające pod dozorem ze względu na miejsce ich zlokalizowania i przeznaczenia: przez kolejne dekady dotyczyć ich będą odrębne przepisy i odrębny nadzór.
