Urządzenia do podawania płynnego betonu

I.  INFORMACJE OGÓLNE I ZAKRES WARUNKÓW

1. Urządzenia RB bez względu na zastosowane rozwiązania konstrukcyjne, są objęte dozorem technicznym pełnym.
2. Przedmiotem warunków jest określenie trybu postępowania przy przyjmowaniu pod dozór techniczny urządzeń służących do podawania pod ciśnieniem płynnego betonu (płynnej mieszanki betonowej) zwanych dalej „urządzeniami RB”, zakresu dokumentacji oraz badań urządzeń RB, objętych dozorem technicznym Transportowego Dozoru Technicznego (TDT).
3. Urządzenia RB należą do grupy specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, dla których warunki techniczne określone są w rozporządzeniu Ministra Transportu z dnia 20 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych, wydanym na podstawie art. 44 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r.  o dozorze technicznym zwanej dalej „ustawą o dozorze technicznym”.
4. Warunki techniczne obejmują:

• Podstawy prawne i podstawowe obowiązki użytkownika,
• Czynności związane z rejestracją urządzenia RB, przez właściciela/eksploatującego, w oddziale terenowym TDT,
• Zakres dokumentacji rejestracyjnej urządzenia RB,
• Badania techniczne (odbiorcze i okresowe) urządzeń RB,
• Naprawę i modernizację urządzeń RB,
• Czynności konserwacji i kontroli okresowych urządzeń RB wykonane przez właściciela/eksploatującego.

II.  PODSTAWY PRAWNE I PODSTAWOWE OBOWIĄZKI UŻYTKOWNIKA

1. Warunki techniczne dla urządzeń RB określone zostały na podstawie rozporządzenia Ministra Transportu z dnia 20 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych
2. Urządzenia RB objęte dozorem technicznym TDT mogą być eksploatowane tylko na podstawie decyzji zezwalającej na eksploatację urządzenia RB wydanej przez Dyrektora TDT, na podstawie art. 14 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym.
3. Pojazd drogowy z zamontowanym urządzeniem RB może być poddany badaniu technicznemu na stacji kontroli pojazdów (SKP) przez diagnostę tylko wtedy, gdy urządzenie RB posiada protokół z badania przeprowadzonego przez TDT i decyzję zezwalająca na jego eksploatację, wydaną przez Dyrektora TDT. Powyższe wynika z art.81 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym oraz § 6 ust. 7 rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach . Brak ww. dokumentów wystawionych przez TDT uniemożliwia diagnoście dopuszczenie pojazdu drogowego z zamontowanym urządzeniem RB do ruchu drogowego.

III.   CZYNNOŚCI ZWIĄZANE Z REJESTRACJĄ URZĄDZENIA RB PRZEZ EKSPLOATUJĄCEGO W  ODDZIALE TERENOWYM TDT, ZAKRES DOKUMENTACJI REJESTRACYJNEJ

1. Eksploatujący dokonuje rejestracji urządzenia RB w dowolnym oddziale terenowym TDT.
2. W celu zarejestrowania urządzenia RB należy złożyć Wniosek o rejestrację (wniosek do pobrania poniżej) dołączając do niego  dokumentację rejestracyjną w dwóch egzemplarzach, która powinna być zgodna z § 3 ust. 3 ww. rozporządzenia i powinna zawierać:
   • opis techniczny urządzenia RB,
   • dokumenty dostarczane przez wytwarzającego wraz z urządzeniem RB, określone w przepisach  dotyczących oznakowania CE albo w specyfikacjach technicznych uzgodnionych z TDT,
   • rysunek zestawieniowy pojazdu z zamontowanym urządzeniem RB z podstawowymi wymiarami, pokazujący sposób połączenia urządzenia z podwoziem (ramą podwozia),
   • rysunek urządzenia RB z podaniem nominalnej i minimalnej grubości ścianek rurociągów tworzących urządzenie RB oraz z wykazem materiałów użytych do jego budowy,
   • schemat instalacji hydraulicznej urządzenia RB,
   • schemat instalacji – pompa wraz układem przewodów rurowych przesyłających płynną mieszankę betonu, z zaznaczeniem osprzętu zabezpieczającego, ciśnieniowego oraz źródeł zasilania, z opisem wyposażenia (armatury), z podaniem typów wyposażenia i wytwórców,
   • protokół  z pomiarów grubości ścianek przewodów rurociągu tłocznego,
   • opis doboru osprzętu zabezpieczającego wraz z jego dokumentacją, z uwzględnieniem źródeł zasilania,
   • instrukcję obsługi i konserwacji urządzenia RB, zwaną dalej “instrukcją eksploatacji”.
3. Do dokumentacji, o której mowa w pkt 2  niniejszego rozdziału, należy dołączyć książkę pracy i konserwacji urządzenia RB zwanej dalej „Książką urządzenia RB”.

IV.  BADANIA TECHNICZNE URZĄDZENIA RB

1. Badania techniczne urządzeń RB są wykonywane przez inspektorów TDT zgodnie z rozporządzeniem Ministra Transportu z dnia 20 października 2006 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie projektowania, wytwarzania, eksploatacji, naprawy i modernizacji specjalistycznych urządzeń ciśnieniowych.
2. Badanie techniczne urządzeń RB mogą być przeprowadzane w zakładach posiadających uprawnienie w odpowiednim zakresie wydane przez Dyrektora TDT zgodnie z art. 9 ustawy o dozorze technicznym lub w zakładach upoważnionych spełniających wymagania TDT w zakresie warunków techniczno-organizacyjnych umożliwiających przygotowanie urządzenia RB do badań i wykonanie tych badań przez inspektora TDT.
3. Sprawdzenia warunków techniczno-organizacyjnych i potwierdzenie, że eksploatujący posiada warunki umożliwiające bezpieczne wykonanie badań eksploatowanych przez siebie urządzeń, dokonują oddziały terenowe TDT na wniosek eksploatującego.
4. Podczas badania odbiorczego, w celu przyjęcia urządzenia RB pod dozór techniczny oraz podczas corocznych badań okresowych urządzenia RB inspektor TDT ocenia stan techniczny poszczególnych elementów wyposażenia oraz przeprowadza próby funkcjonowania. Ostateczny zakres badania określa inspektor TDT.
5. W ramach prowadzonych corocznych badań okresowych inspektor TDT, w przypadku stwierdzenia podejrzenia uszkodzenia konstrukcji urządzenia RB, może zlecić dodatkowe badania nieniszczące (NDT).
6. Badania nieniszczące NDT mogą być wykonywane przez Laboratorium TDT w Krakowie lub  laboratorium posiadające akredytację PCA i uznanie TDT w zakresie zaleconej metody badania.
7. W przypadku braku tabliczki znamionowej na urządzeniu RB (pompa do mieszanki betonowej) lub braku możliwości identyfikacji urządzenia RB na podstawie  DTR lub INSTRUKCJI, urządzenie należy skierować do zakładu uprawnionego przez TDT, który przeprowadzi ocenę poszczególnych elementów budowy urządzenia RB.
8. Wzór oświadczenia o braku wprowadzenia zmian konstrukcyjnych w urządzeniu RB oraz inne formularze (załączniki) do wniosku o rejestrację  urządzenia RB, o którym mowa w rozporządzeniu i niniejszym dokumencie, należy pobrać ze strony internetowej.
9. Niezależnie od konieczności zarejestrowania urządzenia RB w TDT, odrębnej rejestracji oraz badaniom dozorowym podlegają także inne urządzenia techniczne zainstalowane w urządzeniu RB takie jak: hydroakumulatory czy też zbiorniki stałe. Dla tych urządzeń należy wypełnić oddzielny wniosek o rejestrację oraz dołączyć do wniosku odrębną dokumentację rejestracyjną, o której mowa w rozporządzeniu.
10. Urządzenia techniczne takie jak: hydroakumulatory czy też zbiorniki stałe, należące do urządzenie RB i uprzednio objęte dozorem technicznym przez Urząd Dozoru Technicznego (UDT) lub też nie objęte jeszcze dozorem technicznym, powinny zostać zarejestrowane w TDT, w tym samym oddziale terenowym TDT, w którym zarejestrowane zostało urządzenie RB.
11. Dokumenty dodatkowe dołączane do dokumentacji rejestracyjnej powinny zawierać deklaracje zgodności dla urządzeń ciśnieniowych takich jak np. hydroakumulatory oraz decyzje wystawione dla nich przez TDT na podstawie art.14 ustawy o dozorze technicznym oraz powinny zawierać także instrukcje obsługi i konserwacji.

V.      ZAŚWIADCZENIA KWALIFIKACYJNE DLA OSÓB OBSŁUGUJĄCYCH I KONSERWUJĄCYCH URZĄDZENIA RB

1. W zakresie czynności związanych z obsługą urządzenia RB konieczne jest posiadanie zaświadczenia kwalifikacyjnego do obsługi urządzeń RB, wydawanego przez Sieć Badawczą Łukasiewicz – Warszawski Instytut Technologiczny, na podstawie obowiązującego rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych.
2. Brak stosownych uprawnień, o których mowa powyżej, uniemożliwia inspektorowi TDT wykonanie badania urządzenia RB, a badanie zakończy się wynikiem negatywnym.
3. Właściciel/eksploatujący urządzenie RB powinien stosować się także do wymagań dyrektywy  2009/104/WE (poprzednio 89/655/EWG) wprowadzonej do prawa krajowego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas prac.
4. W zakresie konserwacji urządzenia nie jest wymagane posiadanie zaświadczenia kwalifikacyjnego.

VI.     PROWADZENIE CZYNNOŚCI KONSERWACJI ORAZ KONTROLI OKRESOWYCH URZĄDZEŃ RB PRZEZ EKSPLOATUJĄCEGO

1. Konserwację urządzenia RB eksploatujący powinien prowadzić ściśle według zaleceń i wskazówek określonych przez wytwórcę urządzenia RB, które powinny być zamieszczone w dokumentacji techniczno-ruchowej (w skrócie DTR) – dotyczy urządzeń eksploatowanych od dawna, lub w tzw. instrukcji obsługi i konserwacji maszyny (w skrócie INSTRUKCJA), sporządzonej wg wymagań określonych w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE (poprzednio w dyrektywy maszynowej 98/37/WE) a w szczególności z uwzględnieniem punktu 1.7.4  ww. dyrektywy i § 59 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn.
2. Czynności obsługi i konserwacji powinny być prowadzone w sposób uporządkowany, a ich wyniki zapisywane na formularzach do tego przygotowanych. Wzór Książki urządzenia RB oraz wzory innych druków związanych z eksploatacją urządzeń RB, są do  pobrania poniżej. Druki te powinny być wypełnione  przed zarejestrowaniem urządzenia RB i badaniem odbiorczym  urządzenia RB oraz przed każdym kolejnym badaniem urządzenia RB wynikającym z rozporządzenia.
3. Do zakresu typowych czynności konserwacji zaliczamy wymianę elementów zużytych i zastąpienie ich:
   • elementami nowymi, pochodzącymi od pierwotnego wytwórcy, lub
   • elementami o równorzędnych parametrach wskazanych przez wytwórcę urządzenia RB w  DTR lub INSTRUKCJI.
4. W przypadku wątpliwości czy dana czynność może zostać zakwalifikowania jako konserwacja a nie naprawa, należy powiadomić o tym właściwy terenowo oddział terenowy TDT i uzgodnić  z tym oddziałem tryb postępowania.
5. Przy wykonywaniu montażu i demontażu elementów należy stosować się w pierwszej kolejności ściśle do zaleceń określonych przez wytwórcę w DTR lub w INTRUKCJI, z zastrzeżeniem rozdziału VII niniejszych warunków technicznych.

VII. NAPRAWY I MODERNIZACJE URZĄDZEŃ RB.

1. Naprawa lub modernizacja urządzeń RB powinna być przeprowadzona przez podmiot uprawniony, zgodnie z warunkami określonymi w uprawnieniu oraz w uzgodnionej przez TDT dokumentacji technicznej i technologicznej. Czynności takie jak np.: spawanie elementów konstrukcji nośnej masztu i innych elementów konstrukcyjnych oraz przeróbki i wszelkie inne zmiany wykonywane w urządzeniu RB, ingerujące w jego konstrukcję oraz wpływające na zmianę  jego parametrów ruchowych, wymagają uzgodnienia tych czynności z TDT  i nie mogą być traktowane jako typowe czynności konserwacyjne.
2. Wszelkie czynności napraw, a także modernizacji urządzeń RB, powinny być wykonywane wyłącznie w zakładzie posiadającym uprawnienia w formie decyzji wydanej przez Dyrektora TDT na podstawie art. 9 ustawy o dozorze technicznym, zwanym dalej „zakładem uprawnionym”.
3. Naprawa lub modernizacja urządzenia RB powinna być potwierdzona pisemnie przez podmiot uprawniony.
4. Połączenia spajane wykonywane podczas naprawy lub modernizacji urządzenia RB powinny być wykonane na podstawie uzgodnionej przez TDT technologii spajania przez personel posiadający odpowiednie kwalifikacje potwierdzone przez TDT; nie dopuszcza się naprawy połączeń spajanych bez uzgodnienia z TDT.
5. Po zakończeniu naprawy lub modernizacji urządzenia RB należy zgłosić do właściwego terenowo oddziału TDT celem  przeprowadzenia badań technicznych w zakresie badania doraźnego eksploatacyjnego.
6. Samowolne wykonywanie napraw, modernizacji  lub zmian konstrukcyjnych w urządzeniu RB jest naruszeniem art. 17 ustawy o dozorze technicznym.

VIII.  ELEMENTY RUROCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH URZĄDZENIA RB– WYMIANA NA NOWE

1. Wymiana zużytego elementu i zastąpienie go nowym powinna również nastąpić
   w przypadku braku możliwości jego identyfikacji (brak tabliczek znamionowych wytwórców elementów rurociągu – rury proste i kolana).
2. Wymiana zużytego elementu i zastąpienie go nowym powinna nastąpić w przypadku stwierdzenia grubości ścianki mniejszej niż wymagana w dokumentacji – DTR lub INTRUKCJI.
3. Właściciel/eksploatujący może dokonać wymiany elementu rurociągu (część zamienna), o ile wymiana nie wymaga stosowania technologii spawania lub przeróbki plastycznej. Nowo zainstalowane elementy, powinny być tego samego typu, o takich samych parametrach jak wymieniane elementy, co powinno być potwierdzone odpowiednimi dokumentami wystawianymi przez wytwórcę wymienianych elementów (np. świadectwo odbioru 3.1 wg PN-EN 10204).
4. Wymieniany element powinien być zgodny z zaleceniami DTR lub INTRUKCJI producenta urządzenia RB.
5. W przypadku braku informacji o typie i rodzaju rur/kolan w DTR określić je może przedstawiciel producenta lub zakład uprawniony.
6. Rury i kolana powinny być oznakowane przez producenta, celem ich identyfikacji przez inspektora TDT (wymagania normy EN 12001).
7. Producent rur i kolan powinien być wskazany albo w DTR albo INTRUKCJI urządzenia RB, albo w innej dokumentacji wytwórcy.
8. Wymiana elementów, o których mowa w pkt 3, powinna być nadzorowana przez osoby odpowiedzialne za nadzór eksploatacyjny urządzenia RB i udokumentowana w eksploatacyjnej dokumentacji – Książce urządzenia RB, o której mowa w rozdziale III pkt 4 niniejszych warunków technicznych.

IX.  ELEMENTY RUROCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH – WYTWARZANIE NOWYCH ELEMENTÓW

1. Zakład wytwarzający elementy rurociągu przesyłowego (np. rury proste i kolana oraz ich połączenia rozłączne), powinien posiadać uprawnienie wydane przez TDT.
2. Dokumentacja wytworzenia rurociągu przesyłowego, powinna zostać uzgodniona przez TDT.
3. W przypadku wytwarzania przez zakład uprawniony elementów z użyciem spawania, konieczne jest posiadanie uznanych przez TDT technologii spawania – WPQR i zatrudnianie spawaczy z uprawnieniami (dokumenty wydane przez TDT), na zgodność z normami technicznymi z zakresu spawania.
4. W przypadku elementów odlewanych konieczne jest posiadanie uznanej technologii odlewania (TDT) dla elementów ciśnieniowych.

X.    NAPRAWY KONSTRUKCJI NOŚNEJ URZĄDZENIA RB I MASZTU ROZDZIELAJĄCEGO  PRZEZ SPAWANIE LUB WYMIANĘ ELEMENTÓW NA NOWE

1. Naprawa masztu, konstrukcji nośnej urządzenia RB oraz zamocowania urządzenia RB do podwozia pojazdu drogowego może odbywać się wyłącznie w zakładzie uprawnionym przez TDT na podstawie dokumentacji technicznej uzgodnionej z TDT.
2. Naprawa masztu i konstrukcji nośnej urządzenia RB poprzez spawanie lub wymianę elementów może odbywać się wyłącznie w zakładzie uprawnionym przez TDT.
3. Naprawa masztu i konstrukcji nośnej przez spawanie lub wymianę elementów wymaga uzgodnienia dokumentacji naprawy w TDT.

XI.   ELEMENTY RUROCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH URZĄDZENIA RB – OGLĘDZINY I POMIARY GRUBOŚCI WYKONYWANE PRZEZ EKSPLOATUJĄCEGO ALBO ZAKŁAD UPRAWNIONY POMIĘDZY BADANIAMI OKRESOWYMI

1. Pomiary, bieżąca ocena  pomiędzy badaniami okresowymi, u eksploatującego, powinny być wykonywane zgodnie z wytycznymi podanymi w DTR albo w INSTRUKCJI urządzenia RB.
2. Pomiary i bieżąca ocena  u eksploatującego powinny być wykonywane przez konserwatora urządzenia RB lub inną osobę upoważnioną przez pracodawcę albo zakład uprawniony, na podstawie posiadanej przez tę osobę wiedzy i doświadczenia.
3. Wyniki z badań pomiarów i bieżącej oceny elementów rurociągów  powinny być rejestrowane na formularzach, stanowiących załącznik do Książki urządzenia RB.
4. Terminy pomiarów i bieżącej oceny wykonywanych przez eksploatującego, powinny wynikać z czasu pracy urządzenia RB (ilość godzin) lub z ilości przepompowanej płynnej mieszanki betonowej (w m³) i powinny być zapisane w DTR lub instrukcji obsługi. W przypadku braku wskazań określonych przez wytwórcę należy kierować się wytycznymi znajdującymi się w normie PN-EN 12001, zharmonizowanej z dyrektywą maszynową 2006/42/WE oraz rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn  lub określić to w porozumieniu z zakładem uprawnionym.
5. Parametry przyrządów pomiarowych wykorzystywanych przez eksploatującego  powinny uwzględniać wymagania wytwórcy urządzenia RB lub wytwórcy elementów rurociągu tłocznego (zakres pomiarowy, dokładność pomiaru, sprawdzenia kontrolne przyrządu, etc.).
6. Sposób wykonywania pomiarów powinien zostać określony przez wytwórcę urządzenia RB lub wytwórcę elementów rurociągu tłocznego.

XII.  ELEMENTY RUROCIĄGÓW PRZESYŁOWYCH-OGLĘDZINY I POMIARY GRUBOŚCI ŚCIANEK WYKONYWANE PRZEZ INSPEKTORA TDT PODCZAS PRZYJĘCIA POD DOZÓR TECHNICZNY LUB PODCZAS BADAŃ OKRESOWYCH

1. Badania wykonywane przez inspektora TDT mają zweryfikować rzeczywiste zużycie (pocienienie ścianki) poszczególnych odcinków rurociągu tłocznego (np. zużycie szacowane w %) z wartościami określonymi przez wytwórcę urządzenia RB albo wytwórcę rurociągu w DTR albo w INSTRUKCJI.
2. Zużycie elementów rurociągów powinno zostać oszacowane przez eksploatującego, biorąc pod uwagę wymagania wytwórcy urządzenia RB albo wytwórcy elementów rurociągu.
3. Minimalne grubości ścianek rurociągu tłocznego powinny odnosić się do wartości ciśnienia roboczego i średnicy nominalnej rurociągu tłocznego eksploatowanego urządzenia RB.
4. Na podstawie analizy zapisów prowadzonych przez eksploatującego na formularzach-załącznikach stanowiących integralną część Książki urządzenia RB, inspektor TDT podczas badania typuje do weryfikacji elementy z całego rurociągu tłocznego.
5. Wytypowany element po wymontowaniu podlega pomiarowi grubości ścianek
   i zakwalifikowaniu jako spełniający albo nie spełniający wymagania określone w dokumentacji technicznej zarejestrowanego lub rejestrowanego urządzenia RB na zgodność z dokumentacją wytwórcy urządzenia RB.
6. W przypadku negatywnego wyniku badania elementu rurociągu tłocznego (np. zmierzona grubość ścianki jest poniżej wartości dopuszczalnej), inspektor TDT wydaje protokół z wynikiem negatywnym i z zaleceniem przygotowania całego rurociągu tłocznego do ponownego badania doraźnego w następnym terminie, w tym wykonanie pomiarów wszystkich elementów rurociągu.
7. Kolejne badanie całego rurociągu tłocznego, w zakresie badania doraźnego eksploatacyjnego, o którym mowa powyżej, powinno zostać wykonane w zakładzie uprawnionym, w terminie ustalonym z eksploatującym oraz z oddziałem terenowym TDT.