Raport z działań Transportowego Dozoru Technicznego w sprawie manipulacji poziomem emisji spalin w pojazdach wyprodukowanych przez VW
Zgodnie z posiadanymi informacjami, nieprawidłowość stwierdzona w pojazdach wyprodukowanych przez koncern VW objętych manipulacją poziomem emisji spalin, wynikała z zastosowania oprogramowania, które na podstawie określonego cyklu testowego, podczas badań laboratoryjnych dokonywało takiej modyfikacji składu mieszanki paliwowej oraz sterowania układami odpowiedzialnymi za ograniczenie emisji spalin, że pojazd spełniał wszelkie wymagane kryteria emisyjne przewidziane w obowiązujących przepisach prawnych przy jednoczesnym ograniczeniu parametrów dynamicznych. Poza warunkami testowymi, pojazd umożliwiał dynamiczną jazdę przy jednoczesnym przekroczeniu dopuszczalnych norm emisji NOx.
Producent, zgodnie z przepisami obowiązującymi na terenie UE, przedstawił plan naprawczy, który w pierwszej kolejności musiał zostać zatwierdzony przez władzę homologacyjną odpowiedzialną za wydanie świadectwa homologacji typu WE pojazdu. Plan naprawczy uwzględniać musiał harmonogram prowadzonych prac oraz sposób eliminowania stwierdzonej nieprawidłowości. TDT odnosi się nie tylko do materiałów przekazywanych przez niemiecką władzę homologacyjną, ale również do materiałów przekazanych przez władze homologacyjne Wielkiej Brytanii i Hiszpanii. Informacje otrzymane z brytyjskiej władzy homologacyjnej VCA zostały opublikowane w komunikacie dostępnym na stronie TDT pod adresem http://www.tdt.pl/homologacja-pojazdow/925-komunikat-z-dnia-8-pazdziernika-2015.html (aktualizacja z dnia 26 października 2015 r. oraz 13 czerwca 2016 r.), natomiast z hiszpańskiej władzy homologacyjnej – informacje opublikowane w dniu 2 grudnia 2015 r. Dotyczą one faktu usunięcia przyczyny manipulacji poziomem emisji spalin, a także przywrócenia pojazdu do stanu zgodnego z wymaganiami (parametry m.in.: moment obrotowy, zużycie paliwa, emisja spalin, czy też poziom emitowanego hałasu).
Należy pamiętać, iż spotykane sformułowanie „aktualizacja oprogramowania”, jest uproszczeniem, jakim nieprecyzyjnie określono założenia programu naprawczego. Sama aktualizacja oprogramowania dotyczy pojazdów wyposażonych w silniki o zapłonie samoczynnym typu EA 189 o pojemności 1.2l oraz 2.0l. Natomiast w pojazdach o pojemności 1.6l celem wyeliminowania nieprawidłowości konieczne było zastosowanie dodatkowego elementu regulującego przepływ paliwa w układzie silnika oraz wymienionej aktualizacji oprogramowania.
Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego w zakresie czynności związanych ze sprawą pojazdów wyprodukowanych przez Grupę VW posiada w tym zakresie kompetencje określone w art. art. 70x ustawy z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r. poz. 128 z późn. zm.):
„W przypadku otrzymania informacji o zastrzeżeniach do pojazdu, przedmiotu wyposażenia lub części, na którego typ zostało wydane świadectwo homologacji typu WE przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej, Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego niezwłocznie przekazuje te informacje do właściwego organu państwa, które wydało świadectwo homologacji typu WE.”.
Określone w tym artykule zapisy prawne wyczerpują kompetencje Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego w sprawie związanej z manipulacją poziomem emisji spalin w pojazdach wyprodukowanych przez koncern VW. W ramach tych kompetencji Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego podjął wszystkie środki przyznane mu prawem krajowym jak i unijnym. Należy tu wyraźnie podkreślić, iż przedmiotowa sprawa związana z manipulacją poziomem emisji spalin w pojazdach wyprodukowanych przez grupę VW obejmuje pojazdy posiadające świadectwo homologacji typu WE. Należy pamiętać, iż świadectwo homologacji typu WE pojazdu, zgodnie z definicją określoną w pkt 74 art. 2 ww. ustawy oznacza dokument wydany przez właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej stwierdzający, że typ pojazdu, typ przedmiotu jego wyposażenia lub części, spełnia wymagania procedury homologacji typu WE, czyli procedury wspólnej dla wszystkich państw członkowskich.
Zgodnie z treścią art. 32 Dyrektywy 2007/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 września 2007 r. ustanawiającej ramy dla homologacji pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych zespołów technicznych przeznaczonych do tych pojazdów („dyrektywa ramowa”), w przypadku stwierdzenia, iż dany typ pojazdu, na który wydane zostało świadectwo homologacji typu WE pojazdu, może stanowić zagrożenie dla bezpieczeństwa drogowego, zdrowia publicznego lub ochrony środowiska, producent proponuje organowi udzielającemu homologacji zestaw odpowiednich środków naprawczych w celu neutralizacji zagrożenia. Organ udzielający homologacji bezzwłocznie informuje organy innych państw członkowskich o proponowanych środkach. TDT na podstawie posiadanych kompetencji, wystąpił z zapytaniem o podjęte środki do władz homologacyjnych, które wydały świadectwa homologacji typu WE pojazdów, objętych manipulacją i wprowadzonych na rynek polski. Czynność ta objęła korespondencję z władzami homologacyjnymi Luksemburga, Hiszpanii, Niemiec i Wielkiej Brytanii. Zgodnie z posiadaną wiedzą wszystkie marki przedmiotowych pojazdów zostały objęte programem naprawczym określonym przez producenta i zatwierdzonym przez władzę homologacyjną zgodnie z art. 32 dyrektywy ramowej, a wcześniej akcją przywoławczą. Polegała ona na powiadomieniu użytkowników pojazdów objętych manipulacją o nieprawidłowości dotyczącej ich pojazdu. Do dnia 19 kwietnia 2017 r. nie wpłynęła do TDT żadna informacja na temat wycofania z obrotu świadectwa homologacji typu WE pojazdu przez którąkolwiek z europejskich władz homologacyjnych, które je wydały. TDT kontroluje postępy prac związanych z procedurami przywoławczymi oraz programem naprawczym w odniesieniu do pojazdów objętych manipulacją poziomem emisji NOx w spalinach a komunikaty są zamieszczane na stronach TDT.
Obowiązujące na terenie Rzeczpospolitej Polski, jak również UE, przepisy prawne nie dają Dyrektorowi Transportowego Dozoru Technicznego uprawnień do wykonania własnych badań zarówno w odniesieniu do pojazdu jak również do jego wyposażenia. Dotyczy to również innych właściwych władz homologacyjnych państw członkowskich UE z wyłączeniem tych władz homologacyjnych, które są odpowiedzialne za wydanie świadectwa homologacji typu WE pojazdu. W odniesieniu do nieprawidłowości poziomu emisji spalin w pojazdach wyprodukowanych przez grupę Volkswagen, zgodnie z w/w przepisami, Dyrektor TDT przekazał zastrzeżenia organom właściwym do spraw homologacji innych państw członkowskich, które wydały świadectwa homologacji typu WE dla pojazdów objętych nieprawidłowością.
Mając na uwadze powyższe, w ramach posiadanych kompetencji określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego nie ma prawa do dokonywania weryfikacji poprawności wydania świadectwa homologacji typu WE pojazdu wydanego przez organ innego państwa członkowskiego, nie może również wyciągać konsekwencji finansowych bądź prawnych względem podmiotu, który na wyrób (pojazd bądź element jego wyposażenia) posiada ważne świadectwo homologacji typu WE pojazdu. Pojazdy objęte przedmiotową manipulacją posiadają ważne świadectwa homologacji typu WE.
Przedstawiciele TDT biorą czynny udział w ramach prowadzonych przez Komisję Europejską prac legislacyjnych w odniesieniu do prac związanych z ograniczeniem emisji szkodliwych substancji z pojazdów i rozwiązania problemu działań producentów prowadzących do oszustw w odniesieniu również do manipulacji poziomem emisji spalin. TDT podobnie jak inne władze właściwe do spraw homologacji państw członkowskich UE, bezpośrednio przez Komisję Europejską, bądź za pośrednictwem Ministerstwa Spraw Zagranicznych, jest informowany na temat stanu sprawy związanej z manipulacją poziomem emisji spalin w pojazdach wyprodukowanych przez VW na szczeblu unijnym. Znany jest fakt postawienia przez Komisję Europejską zarzutów władzom Niemiec, Wielkiej Brytanii, Czech, Litwy, Grecji, Hiszpanii Luksemburga. Kwestia wszelkich sformułowanych zarzutów wobec ww. władz homologacyjnych nie została jednak jeszcze rozstrzygnięta, dlatego też ewentualne zarzuty wobec nieprawidłowości funkcjonowania tych organów są w chwili obecnej bezpodstawne. Zarzuty postawione przez Komisję Europejską to fakt nieprawidłowości we wdrożeniu przepisów unijnych, oraz brak należytego stosowania się do zaimplementowanych w poszczególnych krajach, przepisów dotyczących procedur homologacyjnych. Strona polska uczestniczyła w ankietach sporządzanych dla potrzeb śledztwa prowadzonego w Komisji Europejskiej w odniesieniu do podejścia poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej do przedmiotowej sprawy. Tak jak wszystkie państwa Unii Europejskiej, tak i Polska, zostały poproszone o przedstawienie zestawu informacji na temat sposobu oraz etapu wdrożenia stosownych zapisów oraz sposobu postępowania w przypadku stwierdzonych nieprawidłowości w sprawie pojazdów objętych manipulacją poziomem emisji spalin. Do dnia 19 kwietnia 2017 r. nie zostały zgłoszone przez Komisję Europejską jakiekolwiek uwagi, czy też zarzuty skierowane do władz polskich zawierające wyrazy krytyki wobec kierunku ich postępowania w tej sprawie. TDT dokłada wszelkich starań by zachować wymagania bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska w odniesieniu do każdego aspektu technicznego, jakiego dotyczą jego kompetencje. W ramach tych starań podejmuje współpracę z władzami homologacyjnymi innych państw członkowskich UE, konsultuje pytania napływające z krajowych organów administracyjnych, a także podejmuje współpracę ze wszelkimi inicjatywami, których obrany cel działania jest zbieżny z misją TDT.
TDT współpracował ze Stowarzyszeniem Osób Poszkodowanych przez Volkswagen AG na zasadzie udostępnienia szeregu dokumentów zgromadzonych w ramach postępowania wyjaśniającego w sprawie wprowadzenia do obrotu pojazdów wyprodukowanych przez koncern VW objętych manipulacją poziomem emisji spalin. Od momentu rozpoczęcia korespondencji z ww. Stowarzyszeniem, TDT wystosował kilkanaście pism o charakterze informacyjnym, w tym również udostępnił posiadane informacje wynikające z prowadzonych korespondencji z krajowymi organami administracyjnymi oraz władzami właściwymi do spraw homologacji państw członkowskich UE. Stowarzyszenie Osób Poszkodowanych przez Volkswagen AG nie współpracuje z TDT a żądania dotyczące wycofania świadectw homologacji typu WE pojazdu wydanych przez władze homologacyjne innych państw członkowskich wykraczają poza kompetencje Dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego.